Pañca nivarana, ofwel: de vijf hindernissen
Als we gaan mediteren of mindfulness beoefenen kunnen we vijf verschillende hindernissen tegenkomen. Deze luiden als volgt: luiheid, zintuigelijke begeerte, afkeer, rusteloosheid en twijfel. Ik wil het breder trekken dat dit de vijf hindernissen zijn waar je als mens in het leven tegenaan kan lopen wat kan leiden tot een onprettig gevoel. In de boeddhistische leer worden deze hindernissen pañca nivarana genoemd.
Laten we het eerst in meditatie bekijken, om uiteindelijk beter te kunnen plaatsen hoe dit ook in het dagelijks leven naar voren komt.
Als je gaat mediteren is het namelijk niet altijd pais en vree, zoals je misschien beoogt of verwacht. Of zelfs moet bereiken van jezelf, omdat je denkt dat anderen dit wel kunnen. Je kunt de eerdergenoemde vijf hindernissen tegenkomen wat zorgt voor een minder prettig moment van mindfulness.
- Luiheid: je kunt slaperigheid tegenkomen tijdens het oefenen, waarbij je merkt dat het lastig is om je te concentreren. Je kunt je ook duf of mat voelen waardoor je niet volledig je aandacht kan richten.
- Zintuigelijke begeerte/verlangen: het kan afleiding zijn die je tegenkomt vanuit een verlangen naar iets dat je even prettig laat voelen. Een behoefte aan een chocolaatje, diezelfde prettige ervaring als die je eerder had of een mooi geluid.
- Afkeer: hierin komt een verlangen naar voren dat de ervaring die je hebt anders is dan je zou willen, wat irritatie geeft. Dit kunnen verstoringen zijn in de geluiden om je heen, of irritaties rondom het ongemak dat je misschien ervaart.
- Rusteloosheid: dit kan een fysieke of mentale onrust zijn die je tegenkomt. Een behoefte om te bewegen of in gedachte bezig te zijn met andere dingen.
- Twijfel: gedachtes als “werkt dit wel”, “is dit wel iets voor mij?” of “doe ik het wel goed?”. Er is even een wantrouwen in de werkzaamheid van dat wat je op dat moment doet (zoals in dit voorbeeld dus meditatie of mindfulness).
Dit zijn dingen die je in meditatie eerder opmerkt, omdat de afleiding wegvalt en je helemaal naar binnen gekeerd bent en alles observeert. Echter zijn deze vijf hindernissen op verschillende momenten van de dag aanwezig. Bedenk bijvoorbeeld maar eens welke hindernissen je mogelijk tegenkomt in een vergadering, of tijdens een college.
De hindernissen brengen onprettige verstoringen waar je niet altijd iets aan kan doen. Wat daarvoor geldt is dat het belangrijk is om ze te observeren en ook te accepteren dat ze er zijn, er juist niet tegen vechten. Want een hindernis bevindt zich nou eenmaal op jouw pad, op dat moment. Kijk het aan en omarm dat het er is. Je kunt het ook nieuwsgierig aankijken, vanuit een mindful houding om te onderzoeken wat het nu precies is. En ook belangrijk: identificeer jezelf er niet mee, het is iets dat komt en gaat en niet bij je blijft.
Ik hoop hiermee het een en ander uit te hebben kunnen leggen over de dingen waar je tegenaan kunt lopen in het dagelijks leven en tijdens mindfulness/meditatie beoefening.
Mocht je jezelf hierin willen verdiepen; ik bied van dinsdag 11 mei tot 29 juni (19:00 – 21:30) een 8-weekse online mindfulness cursus aan. Dit is de Mindfulness Based Stress Reduction cursus zoals Jon-Kabat Zinn deze heeft ontwikkeld waarin er wekelijks een contactmoment is en je verder zelf thuis oefent. Je leert daarin hoe je uit de automatische piloot kan komen, hoe je bewuster en aandachtiger kunt leven, wat stress voor je betekent en hoe je hiermee om kan gaan, hoe je makkelijker dingen kunt accepteren en hoe je anders om kunt gaan met negatieve gedachtes en ervaringen. Alsook hoe je beter voor jezelf kunt zorgen.
Deze training geschied via Zoom en voor de lezers van deze blog blijft de vroegbeslisserprijs van €200,- gelden als je een mail stuurt en daarin de code VIJFHINDERNISSEN benoemt. Dan maken we een belafspraak voor een kennismakingsgesprek voor deze cursus.
