Keuzevrijheid
Een tijdje geleden moest ik verplicht een weekend thuisblijven na een test voor covid-19 te hebben ondergaan (ja, ook ik schrijf hier iets over), gelukkig was er van dit virus geen sprake in mijn lichaam. Door het verplicht thuis blijven werd ik echter geconfronteerd met keuzevrijheid: ik wilde dit, maar moest iets anders.
Dus een weekend aan huis gekluisterd, wachtend op een telefoontje van de GGD… Ik baalde ontzettend dat mijn hele weekend weggegooid was en dat ik niet naar buiten mocht. Gelukkig werd ik op zondagavond gebeld met het verlossende nieuws. Ik kon dus nog ergens naartoe! Waarna er iets geks bij me gebeurde; ik voelde niet de behoefte om per se weg te gaan. Nu was ik er oké mee, omdat ik zelf de keuze maakte om niet te gaan. De keuze werd niet voor mij bepaald.
Dit deed me denken aan een van mijn colleges in het eerste jaar van mijn studie Psychologie waar ook werd gesproken over keuzevrijheid, en wat dit doet met je gevoel van geluk. Dit onderzoek, en wat ik ervan heb onthouden, komt vaker naar voren bij me in diverse situaties en heeft dus een flinke indruk achtergelaten. Als ik me goed herinner (ik heb gepoogd het onderzoek terug te vinden, maar dat lukte me niet) hadden de onderzoekers drie verschillende opties gegeven rondom hetzelfde soort product en hebben ze daarna het gevoel van geluk gemeten. Bij de eerste optie was er ontzettend veel keuze (een beetje zoals nu in de typische supermarkt), bij de tweede een stuk of zes en bij de derde heel weinig, waardoor het eerder leek op schaarste. Uit het onderzoek kwam dat bij de tweede optie mensen zich achteraf aan gelukkiger voelden met hun keuze.
Nu is dit uiteraard op kleine schaal onderzocht en hoeft dat niets te zeggen over hoe dit op grote schaal is en hoe dit doorwerkt in je gevoel van algemeen geluk over je leven, maar het is wel iets wat je aan het denken zet.
Zeker als ik kijk naar de psychische problemen die mensen hedendaags ervaren. Ik denk, dus dit is echt mijn visie, dat de hoeveelheid aan keuze die mensen hebben niet altijd goed is voor ze. Teveel keuze en teveel mogelijkheden zorgen er altijd voor dat je achteraf denkt: “had ik niet beter iets anders kunnen doen?”. Wat een flink gevoel van onvrede bij je teweeg kan brengen.
Te weinig keuze is echter ook benauwend, zoals mijn weekend letterlijk voelde, omdat het je gevoel van vrijheid wegneemt.
De paradox van keuzevrijheid laat dus eigenlijk zien dat er een ultieme balans is tussen te veel en te weinig keuzes. Laten we echter vooral dankbaar zijn dat we keuzes kunnen maken, ook al is het soms wat overdonderend. En als je dan een keuze maakt, blijf dan vooral dicht bij jezelf daarin en laat je niet teveel meeslepen in het “wat als..” denken.
